Текст
Тоғызқұмалақ ойыны арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. Ойын басында әрыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі.
Алғашқы жүріс жасаған ойыншыны – бастаушы, қарымта жүріс жасаған ойыншыны – қостаушы деп атайды. Кейде бастаушы үшін – ақ жағы, қостаушы үшін қара жағы деген тіркестерді де қолданамыз.
Тақтаның жазу үлгісіндегі жалпы құрылысы төмендегідей:
отаулар | №9 | №8 | №7 | №6 | №5 | №4 | №3 | №2 | №1 | |
9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | Қостаушы қазаны (0) | |
9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | 9 | Бастаушы қазаны (0) | |
отаулар | №1 | №2 | №3 | №4 | №5 | №6 | №7 | №8 | №9 |
Берілген диаграммаларда бастаушының отаулары мен ондағы құмалақтар мөлшері үнемі төменгі жағында орналасады.